دی مالتی پلکسر یک مدار منطقی ترکیبی است که برای سوییچ یک خط ورودی مشترک، به یکی از چندین خط خروجی جداگانه طراحی شده‌است.
توزیع‌کننده‌ی داده، که بیشتر به عنوان دی‌مالتی‌پلکسر، یا به‌طور خلاصه”Demux” نیز شناخته میشود؛ دقیقا معکوس مالتی‌پلکسر است؛ که در مقاله قبلی دیدیم.
دی‌مالتی‌پلکسر، یک خط داده‌ی ورودی منفرد را می‌گیرد و سپس آن را به‌طور همزمان، به یکی از چندین خطوط خروجی منحصربفرد، سوئیچ می‌کند. دی‌مالتی‌پلکسر، یک سیگنال داده‌ی سریال را در ورودی، به یک داده‌ی موازی در خطوط خروجی آن، مطابق شکل زیر تبدیل می‌کند.
دی مالتی‌پلکسر ۱ به ۴ کاناله
۱. دی مالتی پلکسر ۱ به ۴ کانال
۲. خروجی دی مالتی پلکسر ۱ به ۴
عبارت بولین برای دی‌مالتی‌پلکسر 1 به 4 بالا، با خروجی‌های A به D و خط‌های انتخاب داده a و b ،به‌صورت زیر آورده شده‌است:
عملکرد دی‌مالتی‌پلکسر، سوئیچ یک خط ورودی داده مشترک، به هریک از 4 خط داده خروجی A به D در مثال بالا است. همانند مالتی‌پلکسر، سوئیچ‌های حالت جامد منحصربفرد، توسط کد آدرس ورودی باینری، در پین‌های انتخاب‌شده‌ی خروجی “a” و “b”، مطابق شکل، انتخاب می‌شوند.
انتخاب خط ورودی دی‌مالتی پلکسر
۳. انتخاب خط ورودی دی مالتی پلکسر
همانند مدار مالتی‌پلکسر قبلی، افزودن ورودی‌های خط آدرس بیشتر، امکان سوئیچ تعداد بیشتر خروجی، یعنی خروجی‌های خط داده ۱ به ۲n را فراهم می‌کند.
برخی از IC های دی‌مالتی‌پلکسر استاندارد، دارای یک پین “فعال‌کردن خروجی” اضافی می‌باشد؛ که ورودی را برای رسیدن به خروجی انتخاب‌شده، غیرفعال کرده یا از رسیدن به آن، جلوگیری می‌کند. همچنین برخی دارای قفل‌هایی در خروجی‌های خود، برای حفظ‌کردن سطح منطقی خروجی، پس از اینکه ورودی‌های آدرس تغییر نمودند، می‌باشند.
در هرحال، در مدارهای نوع دیکدر استاندارد، ورودی آدرس، تعیین می‌کند؛ که کدام خروجی داده منفرد، دارای ارزش یکسانی با ورودی داده همراه با سایر خروجی‌های داده دارای مقدار منطقی “۰”، خواهد داشت.
پیاده‌سازی عبارت بولین بالا با استفاده از گیت‌های منطقی منحصربفرد، نیازمند استفاده از 6 گیت منحصربفرد AND و NOT به‌صورت زیر است:
دی‌مالتی پلکسر چهار کاناله با استفاده از گیت‌های منطقی
۴. گیت های منطقی دی مالتی پلکسر ۴ کانال
نماد استفاده شده در نمودارهای منطقی برای شناسایی دی‌مالتی‌پلکسر به‌صورت زیر است:
نماد دی‌مالتی پلکسر
۵ نماد دی مالتی پلکسر
دوباره و مانند مثال قبلی مالتی‌پلکسر، می‌توانیم از دی‌مالتی‌پلکسر، برای کنترل دیجیتالی بهره‌ی تقویت‌کننده‌ی عملیاتی، مانند تصویر زیر استفاده کنیم:
بهره‌ی تقویت‌کننده‌ی قابل‌تنظیم دیجیتال
۶. کنترل بهره اپ امپ با دی مالتی پلکسر
در مداربالا، نحوه‌ی فراهم‌کردن کنترل دیجیتالی بهره اپ امپ متغیر/قابل تنظیم، با استفاده از دی‌مالتی‌پلکسر، آورده شده‌است. بهره‌ی ولتاژ تقویت‌کننده‌ی عملیاتی معکوس، وابسته به نسبت بین مقاومت ورودی، و مقاومت فیدبک آن، است؛ که در آموزش اپ امپ آورده شده‌است.
سوییچ‌های آنالوگ کنترل دیجیتالی دی‌مالتی‌پلکسر، یک مقاومت ورودی را، برای تغییر مقدار انتخاب می‌کنند. ترکیب این مقاومت‌ها، بهره‌ی کلی ولتاژ تقویت‌کننده (Av) را تعیین می‌کند. سپس افزایش ولتاژ تقویت‌کننده را می‌توان با انتخاب ترکیب مقاومت مناسب، به‌صورت دیجیتالی، تنظیم کرد.
پکیج‌های IC استاندارد دی‌مالتی‌پلکسر موجود، دی‌مالتی پلکسر TTL 74LS138 ،1 به 8 خروجی، دی‌مالتی‌پلکسر TTL 74LS139 ،1 ورودی دوگانه به 4 خروجی، یا دی‌مالتی‌پلکسر CMOS CD4514، 1 به 16 خروجی، می‌باشند.
نوع دیگری از دی‌مالتی‌پلکسر 24 پین، 74LS154 است؛ که دی‌مالتی‌پلکسر/دیکدر 4 بیت به 16 خط می‌باشد. در اینجا، موقعیت‌های خروجی منحصربفرد، با استفاده از ورودی کدشده‌ی باینری 4 بیت، انتخاب می‌شوند. مانند مالتی‌پلکسرها، دی‌مالتی‌پلکسرها را نیز می‌توان با یکدیگر برای تشکیل دی‌مالتی‌پلکسرهای مرتبه بالاتر، کسکید نمود.
برخلاف دی‌مالتی‌پلکسرها که یک خط داده‌ی منفرد را به چند خط خروجی تبدیل می‌کنند یا مالتی‌پلکسرها، که چند خط ورودی را به یک خط داده‌ی منفرد، انتقال می‌دهند؛ دستگاه‌های منطقی دیگری نیز وجود دارند؛ که می‌توانند داده را به/از چند خط ورودی و خروجی، وابسته به ورودی‌های کنترلی انتخاب داده، سوئیچ کنند.
در مقاله بعدی درباره‌ی دستگاه‌های منطقی ترکیبی، نگاهی به انکدرها خواهیم داشت؛ که می‌توانند چند خط ورودی را به چند خط خروجی تبدیل کرده و نیز داده را از یک فرم به فرم دیگر مانند باینری یا BCD تبدیل نمایند.
دیدگاه خود را بنویسید